اگر به زیبایی بالکن یا پشت بام خانه، ویلا یا ساختمان تجاری خود اهمیت می‌دهید از روف گاردن غافل نشوید. ساخت یک روف گاردن باشکوه به صبر، پشتکار و خلاقیت در دکوراسیون آن نیاز دارد. البته انتخاب گیاهان مناسب و استفاده از متریالمناسب برای دکوراسیون محیط روف گاردن، نیز نقش مهمی در افزایش زیبایی این باغ کوچک دارد. در این مقاله از مجله معماری کیان برنا، نکات مهمی را که برای ساخت یک Roof Garden باشکوه نیاز دارید به شما خواهیم گفت و سپس ایده‌هایی برای طراحی خلاقانه محوطه روف گاردن با پنل‌های بتن اکسپوز را ارائه خواهیم کرد.
روف گاردن چیست؟
باغ روی پشت بام که با نام روف گاردن آن را می‌شناسم مجموعه‌ای از گیاهان کانتینری است که در پشت بام یک ساختمان مسطح یا آپارتمانی نگهداری می‌شود. این گیاهان می‌توانند طیف متنوعی از گل‌های آپارتمانی، گیاهان کوچک و درختچه‌های زینتی باشند. راه‌اندازی یک باغ کوچک روی پشت بام یا بالکن می‌تواند به سادگی کاشت چند گیاه در گلدان‌های سفالی باشد یا به اندازه احداث باغ‌های بزرگ با سیستم آبیاری خودکار، پیچیده باشد. این باغ‌های کوچک شباهت زیادی به بام سبز سقف‌های پوشیده با خزه و سدوم دارند. طبیعی است که روف گاردن نقش مهمی در عایق‌کاری سقف در برابر رواناب ناشی از طوفان و بارندگی شدید دارد.
دلایل توجه به روف گاردن در معماری مدرن
- محافظت از ساختمان در برابر نوسانات دما
- کاهش نیاز به استفاده از سیستم‌های گرمایش و سرمایش
- کاهش هزینه‌های انرژی
- ایجاد فرصتی مناسب برای پرورش مواد غذایی و گیاهان و افزایش تنوع زیستی در مناطق شهری
- بهبود کیفیت هوا با به دام انداختن آلرژن‌ها و ذرات معلق
- کاهش میزان رواناب و حجم آب طوفان
- افزایش ارزش ملک از طریق ایجاد فضای اضافی مثبت
- دسترسی ساده و سریع به محیط سبز اختصاصی
چگونه یک باغ روف گاردن راه‌اندازی کنیم؟
اگر به احداث باغ روی پشت بام یا تراس خانه خود علاقه دارید باید اطلاعات کافی درباره تمام راحل راه‌اندازی آن داشته باشید. زیباسازی روف گاردن با بتن نما مرحله بعد از راه‌اندازی اصولی آن می‌باشد؛ به همین دلیل با انجام مراحل زیر، از یک باغ زیبا لذت خواهید برد:
شرایط ساختمان را بررسی کنید.
قبل از خرید هرگونه گیاه، شرایط ساختمان محلی خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که از نظر قانونی و رضایت تمام ساکنین، مجاز به کاشت آن‌ها روی پشت بام هستید. همچنین اطمینان حاصل کنید که محدودیتی برای تعیین ارتفاع مناسب به منظور احداث روف گاردن وجود ندارد.
گیاهان مناسب را انتخاب کنید.
هنگام انتخاب گیاهان برای باغ پشت بام خود، شرایط آب‌وهوایی محل سکونت خود را در نظر گرفته و گیاهان سازگار با آن شرایط اقلیمی را انتخاب کنید. برای سقف‌های مشکی و دارای آفتاب کامل انتخاب گیاهان آفتاب‌دوست و گرمادوست بهترین گزینه خواهد بود. در مناطق دارای باد شدید اگر ارتفاع سقف کم است به سراغ خرید گیاهان کوتاه‌قد بروید. در چنین شرایطی بر توسعه زمینی باغ متمرکز شوید.
گلدان‌های کاربردی انتخاب کنید یا بسازید.
می‌توانید برای کاشت گل‌ها یا گیاهان از سطل‌های ساده پنج گالنی (با سوراخ‌های زهکشی) یا تخت‌های مرتفع سفارشی استفاده کنید. مهم‌ترین نکته این است که در انتخاب ظرف یا گلدان مناسب برای کاشت گیاهان حتماً به زهکشی آن‌ها توجه کنید. زهکشی مناسب به دلیل تخلیه آب اضافی، از پوسیدگی ریشه و خیس ماندن خاک جلوگیری می‌کند. هرگز محدودیت وزنی سقف را فراموش نکنید. اگر تحمل وزن سقف کمتر است به‌جای انتخاب گلدان‌های بتنی یا سنگی، ظروف پلاستیکی یا چوبی را در اولویت قرار دهید.
از بلوک‌های باد یا بادگیر برای مقاومت در برابر وزش باد استفاده کنید.
اگر در محل سکونت شما باد زیادی می‌وزد، در اطراف گیاهان خود بادگیر‌های مناسبی ایجاد کنید. این تکنیک به کاهش اثرات منفی باد بر رشد گیاهان کمک می‌کند. استفاده از یک پرده یا دیوارچین مناسب نقش کلیدی در افزایش مقاومت گیاهان به تندباد‌های شدید و جلوگیری از لنگر انداختن آن‌ها بازی می‌کند.
خاک گلدان‌ها را آماده کنید.
از آنجایی که در باغ‌های پشت بام به خاک زمین دسترسی ندارید، باید خاک مناسب تهیه کرده و به پشت بام منتقل کنید. گیاهان در خاک‌های غنی و دارای زهکشی مطلوب بهتر رشد می‌کنند. بهتر است خاک اصلاح شده با کمپوست آلی را برای پرورش گیاهان باغ کوچک خود انتخاب کنید.
گل‌ها و گیاهان خود را بکارید.
بعد از اتمام مرحله آماده‌سازی گلدان‌ها از طریق حفر سوراخ، فضای مناسبی برای کاشت گیاهان خود مهیا کنید. گیاهان را در جای مناسب بکارید و مرحله آبیاری را با دقت انجام دهید. این مرحله برای ته‌نشین شدن خاک و لنگر انداختن گیاه ضروری است.
برنامه‌ای منظم برای آبیاری گیاهان خود داشته باشید.
اگر وسعت باغ شما زیاد است مطمئناً به یک سیستم آبیاری پیشرفته نیاز دارید. نصب بشکه یا مخزن آبیاری روی پشت بام یا سیستم آبیاری قطره‌ای دو گزینه عالی برای باغ شما هستند.
مراحل ساخت باغ روی پشت بام
ساخت باغ روی پشت بام عملیات پیچیده‌تری از تهیه چند گلدان و قرار دادن آن در پشت بام دارد و چندین عنصر مهم را باید قبل از شروع در نظر گرفت.
- دریافت مجوز و تاییدیه از سازمان‌های مربوطه
- بررسی استحکام و وزن سقف
- مرحله طراحی باغ
- تعیین سایه‌بان مناسب برای باغ و فضای استراحت
- طراحی بادگیر مقاوم در برابر وزش بادهای شدید
- حفظ حریم خصوصی ساختمان‌های مجاور
- دسترسی آسان به تمام اجزا و قسمت‌های باغ
- سیم‌کشی برق برای روشنایی، تجهیزات باغبانی و …
- طراحی سیستم آبیاری خودکار
- طراحی سیستم زهکشی مناسب
- عایق‌کاری سقف
- محل نگهداری از وسایل و تجهیزات باغبانی
- روکش کف و دیوار
مصالح مورد استفاده در ساخت روف گاردن
برای ساخت یک باغ کوچک و زیبا روی پشت بام گزینه‌های مختلفی وجود دارد؛ اما بهترین متریال مناسب و مقاوم برام دکوراسیون روف گاردن در این بخش معرفی شده‌اند.
متریال کفپوش روف گاردن
عملکرد طبقات مختلف در ساختمان به نوع اجرای کفپوش آن‌ها وابسته است. کفپوش‌ها بر اساس نوع کاربرد و عملکردشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در روف گاردن می‌توان از انواع مختلف کفپوش استفاده کرد که بهترین نمونه‌های آن برای اجرا عبارتند از:
- ترمو وود
- پلاک بتن کف
- انواع سنگ
- چمن مصنوعی
در این زمینه می‌توانید دو مقاله زیر را مطالعه کنید:
چوب و ترمو چوب
چوب یکی از انواع متریال نما است که هرگز منسوخ نخواهد شد. از چوب به‌عنوان متریال نما معمولاً در شرایط خاص استفاده می‌شود. به‌عنوان مثال در مناطق مرطوب استفاده از نمای چوبی بهترین گزینه به حساب نمی‌آید.
تنوع بالای چوب، استفاده از آن را برای انواع طراحی نما ساده‌تر می‌کند. همچنین می‌توان مستقیماً چوب را روی بتن و به صورت ترکیبی اجرا کرد (در این زمینه مقاله نمای ترکیبی بتن اکسپوز و چوب را بخوانید) و یا مستقیماً به‌عنوان متریال نمای دیوارها، حصارها یا کفپوش روف گاردن استفاده کرد.
ترمو وود نمونه اصلاح شده از چوبی سنتی است. اصلاح حرارتی باعث شده این محصول مقاومت بالایی در برابر پوسیدگی، رطوبت و دما داشته باشد. اغلب معایب دیوارپوش و کفپوش‌های چوبی معمولی در این محصول برطرف شده است. طول عمر آن نیز در مقایسه با کفپوش‌های چوبی معمولی بالاتر خواهد بود.
از کفپوش ترمو یا چوب حرارتی می‌توان در نمای سایدینگ، نمای بیرونی، عایق‌کاری استخر و طراحی مبلمان روف گاردن استفاده کرد. زیبایی، تطبیق‌پذیری، پایداری در برابر تغییرات دمایی و مقاومت در برابر پوسیدگی برخی از ویژگی‌های این متریال می‌باشد.
کفپوش سنگی
کفپوش‌های سنگی بسیار طبیعی، زیبا و شیک هستند. آن‌ها به‌طور طبیعی خنک هستند و سطح سختی دارند. اجرای این کفپوش برای هوای گرم ایده‌آل خواهد بود. با استفاده از این کفپوش با مشکل تجمع گردوغبار و آلاینده‌ها در محوطه روف گاردن روبرو نمی‌شوید؛ اما این محصول عایق حرارتی به حساب نمی‌آید، پس برای مناطق سردسیر مناسب نیست. مهم‌تر از همه، پاک کردن آثار لک از روی این کفپوش نسبتاً دشوار است. بری اجرای آن باید سنگ‌ها را روی ملاتی با ارتفاع ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر قرار دهید.
بتن تایل یا کاشی بتن
این محصول معمولاً با نام بتن پیش‌ساخته کف یا کفپوش بتنی شناخته می‌شود. این کفپوش عموماً مستطیلی شکل از ترکیبات مختلفی مانند بتن و کلات تولید می‌شود. استفاده از قالب‌های دارای اندازه و ابعاد مختلف به تنوع این کفپوش کمک می‌کند. با توجه به سلیقه خود می‌توانید اشکال و ابعاد متفاوت را انتخاب کنید. بتن کف معمولا ضخامتی در حدود ۴ میلیمتر دارند و وزن تقریبی آن‌ها حدود ۷ کیلوگرم است.
چمن مصنوعی
استفاده از چمن مصنوعی برای طراحی کف روف گاردن یک جایگزین زیبا برای پوشش گیاهی طبیعی در بام‌های سبز است. چمن مصنوعی با ظاهری طبیعی، حسی خاص به بیننده منتقل می‌کند. اجرای این کفپوش به رفع مشکلاتی مانند کمبود خاک در روف گاردن، مراقبت از چمن‌های طبیعی و حذف علف‌های هرز کمک می‌کند. همچنین کف باع شما سبک‌تر بوده و احساس راحتی بیشتری به شما منتقل می‌کند. می‌توانید از این محصول برای بالکن، تراس و پشت بام استفاده کنید.
پلاک‌های دیواری
این نوع دیوار یک عنصر جداکننده بین فضای بیرونی و بیرونی ساختمان است. همچنین دیوار‌های کوتاه ساخته شده را می‌توان روی سقف نصب کرد و با مواد مختلفی پوشاند. ارتفاع دیوار روف گاردن حداقل ۹۰ سانتیمتر است که با متریال مختلف پوشیده می‌شود. انواع دیگر پلاگ‌های دیواری را می‌توان در سنگ بتنی قرار داد.
دیوار سبز یا گرین وال
گرین وال موجود در روف گاردن به شما این امکان را می‌دهد که از فضای بلااستفاده ساختمان به بهترین شکل ممکن استفاده کنید. دیوار سبز معمولاً به‌منظور بهره‌مندی بهتر از ویژگی‌های گیاهان در فرایند طراحی و اجرای روف گاردن ساختمان‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌بر زیباسازی ساختمان، گرین وال باعث افزایش راندمان سازه، کاهش دمای محیط داخلی و خارجی و بهبود کیفیت هوا می‌شود.
در دیوارها و پشت بام‌های سبز می‌توان انواع گیاهان و گل‌ها را با اهداف مختلف کاشت؛ اما توجه داشته باشید که هنگام نصب دیوار سبز و روف گاردن، باید آب‌وهوا و میزان رطوبت محل سکونت خود را در نظر بگیرید. طراحی و ساخت روف گاردن و گرین وال با گیاهان مختلف مزایای یکسانی دارد. می‌توان آن را برای ویلا‌ها و ساختمان‌های مسکونی اجرا کرد. بهینه‌سازی فرایند طراحی، کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در مصرف انرژی تا حدود ۲۳ درصد، کاهش دما تا ۱۰ درجه، کاهش آلودگی صوتی و انعکاس صدا، بهبود هوای داخل خانه و ایجاد زیبایی بصری تنها بخشی از مزایای استفاده از گرین وال هستند.
طراحی روف گاردن با بتن اکسپوز
بتن اکسپوز در حقیقت نسل جدیدی از مصالح ساختمانی دارای پایه بتن هستند. استفاده از این محصول کاربردی در طراحی داخلی ساختمان روف گاردن و فضای سبز در حال گسترش است. این بتن شیک توانسته به یک نماد ثابت در معماری مدرن تبدیل شود. بتن پیش ساخته اکسپوز به شکل پنلی و دارای ضخامتی بین ۲/۵ تا ۵ سانتیمتر است. تنوع رنگ، طرح و ابعاد استفاده از آن‌ها را در شرایط مختلف امکان‌پذیر می‌کند. برای استفاده از این بتن پیش‌ساخته به مواد افزودنی بسیار کمی نیاز دارید. پس، مقاومت آن در مقایسه با سایر محصولات بالاتر بوده و هزینه اجرای آن نیز کمتر است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد بتن اکسپوز
سطح صاف و خنک بتن اکسپوز امکان استفاده از آن در نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها را فراهم می‌کند. همچنین عدم نیاز به استفاده از وسایل مختلفی مانند پمپ بتن برای اجرای پروژه، استفاده از آن را مقرون‌به‌صرفه می‌کند. سایر ویژگی‌های این نوع متریال مقاوم را در زیر مشاهده می‌کنید.
- مقاومت بالایی در برابر آب، رطوبت و آلودگی‌های هوایی دارد.
- طول عمر بسیار بالایی داشته و لایه بتنی آن قدیمی نمی‌شود.
- محدودیتی برای استفاده از لایه جدید بتن روی لایه قدیمی اکسپوز وجود ندارد.
- مقاومت بسیار زیادی در برابر اشعه فرابنفش خورشید دارد.
- به مرور زمان رنگ آن تغییر نمی‌کند.
- سازگاری بالایی به شرایط اقلیمی مختلفی دارد.
- سرعت بالای اجرای این بتن، استفاده از آن را به گزینه‌ای عالی برای پروژه‌های دارای محدودیت زمانی تبدیل می‌کند.
- به دلیل ساختار یکپارچه برای رفع مشکل روانی بتن به استفاده از روان‌کننده و فوق روان‌کننده بتن نیاز ندارید.
- می‌توان آن را بر اساس سبک معماری سازه رنگ‌آمیزی و از طرح‌های تکسچر (بافت) روی بتن استفاده کرد.
انواع بتن اکسپوز
این نوع بتن از پیش‌ساخته ماهیتی صاف و صیقلی دارد اما می‌توان بر اساس نوع سازه و سلیقه شخصی، آن را در مدل‌های مختلف سفارش داد. براساس نوع بافت می‌توان این محصول را به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
اکسپوز واش بتن یا شن نما
برای ساخت این نوع بتن پیش ساخته قبل از خشک شدن به کمک فشار آب قوی، سطح رویه بتن را می‌شویند. فشار زیاد آب از طریق شستن لایه رویی بتن به پدیدار شدن سنگ‌های درشت کمک می‌کند. به همین دلیل، این تایل با نام اکسپوز شن نما نیز شناخته می‌شود و استفاده از آن در طراحی محوطه بیرونی یا روف گاردن بهترین گزینه به حساب می‌آید (اطلاعات بیشتر در مقاله واش بتن چیست؟)
اکسپوز بولت‌دار (سوراخ‌دار)
این محصول سطحی صاف و صیقلی داشته و در چهار گوشه آن 2 تا 4 سوراخ قرار دارد. ضخامت آن نیز به حدود ۳ سانتیمتر می‌رسد. استفاده از این محصول بیشتر برای ساختمان‌های عمومی و باشگاه‌های ورزشی مناسب است.
تایل اکسپوز صاف
سطح صاف و هموار آن باعث شده محدودیتی برای اجرای آن در نمای داخلی یا بیرونی وجود نداشته باشد. ضخامت آن نیز ۳ سانتیمتر بوده و گزینه‌ای مطلوب برای محوطه‌سازی و ساخت روف گاردن به حساب می‌آید. این نوع اکسپوز در دو رنگ بتنی و زغالی تولید و عرضه می‌شود.
اکسپوز دارای طرح‌دار (طرح چوب)
بتن در حالت معمولی به رنگ خاکستری تولید می‌شود. این رنگ سرد باعث محدودیت استفاده از آن در برخی سازه‌ها خواهد شد. تولید بتن اکسپوز با طرح‌های مختلف نظیر طرح چوب به فضای داخلی خانه یا روف گاردن شما گرمای بیشتری می‌بخشد.
تایل پریسما یا سه‌بعدی
طراحی نوع بتن سه‌بعدی به گونه‌ای است که زوایای مختلفی در سطح آن ایجاد می‌کند. استفاده از نورپردازی مخصوص، زیبایی و جلوه بتن پریسما را دو برابر می‌کند. معمولاً این محصول در رنگ‌های آبی، سفید و مشکی تولید می‌شود.
اکسپوز کیپتون
در ساخت این طرح سه بعدی از مربع‌های برآمده و دایره‌های کوچک استفاده می‌شود. در هر یک از گوشه‌های مربع یک دایره قرار دارد. این محصول در ابعاد ۲۰ سانتی‌متری تولید می‌شود.
تایل اکسپوز رامبو
استفاده از ذوزنقه‌های برجسته در بتن رامبو به آن حالت سه‌بعدی می‌دهد. از بتن اکسپوز رامبو می‌توان از آن در دیوارها و راهرو‌ها استفاده کرد. نورپردازی مناسب به برجسته شدن سنگ و افزایش زیبایی آن منجر می‌شود.
بتن اکسپوز ترای انگل (مثلثی)
در طراحی این نوع بتن پیش‌ساخته از مثلث‌هایی استفاده شده که به‌صورت وارونه کنار هم قرار می‌گیرند. طرح آن تقریباً سه‌بعدی است. با دقت هنگام اجرای آن می‌توانید زیبایی بیشتری به فضای سازه بدهید. این بتن در رنگ‌های سفید، طوسی و مشکی ساخته می‌شود.
اکسپوز فازی
این محصول زاویه‌دار دارای چهار رنگ متفاوت طوسی، سفید، مشکی و خاکستری است. استفاده از هر چهار رنگ در طراحی سازه به ایجاد فضایی سه‌بعدی کمک می‌کند.
تایل هرمی
هرم‌های سه ضلعی این نوع بتن باعث ایجاد ساختار سه‌بعدی در آن می‌شود. اغلب طراحان داخلی علاقه زیادی به استفاده از بتن اکسپوز هرمی دارند. رنگ‌های سفید، خاکستری بتنی، مشکی و طوسی، استفاده از آن را به گزینه‌ای عالی در طراحی روف گاردن تبدیل می‌کند.
بتن اکسپوز بلاک
این نوع تایل در ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود. می‌توان آن را در نمای بیرونی و درونی سازه‌ها استفاده کرد و اجرای اصولی آن‌ها در کنار هم به نما حالتی سه‌بعدی می‌دهد. بتن‌های بلاک معمولا در رنگ‌های طوسی، خاکستری بتنی، سفید و مشکی تولید می‌شوند.
اجرای بتن اکسپوز در روف گاردن
برای اجرای این نوع بتن پیش‌ساخته ضرورتی برای استفاده از تجهیزاتی خاص و روش‌هایی مانند شاتکریت وجود ندارد. مراحل اصلی اجرای آن عبارت است از:
- ایجاد نقشه معماری نما و بررسی تمام زوایای آن
- آماده‌سازی نقشه‌های Shop Drawing بر اساس تایل‌های اکسپوز
- آماده‌سازی نقشه‌های فاز دو بعد از دریافت تایید از کارفرما
- تعیین برنامه زمان‌بندی
- اجرای عملیات نصب به روش خشک یا دوغابی (در روش خشک تایل‌ها از طریق جوش یا به کمک پیچ نصب می‌شوند)
هزینه اجرای روف گاردن با استفاده از تایل‌های اکسپوز
عوامل مختلفی مانند در محاسبه هزینه نهایی اجرای روف گاردن نقش دارد که ما به مهم‌ترین موارد آن اشاره می‌کنیم:
نوع تایل‌های اکسپوز
کیفیت، ابعاد، طرح و رنگ تایل‌ها مهم‌ترین عوامل در تعیین قیمت آن‌ها هستند. استفاده از تایل‌های باکیفیت احتمال بروز مشکلاتی مانند تاب‌دیدگی، گونیا نبودن گوشه‌ها و عدم یکپارچگی ساختاری را به حداقل می‌رساند. تایل‌های دارای طرح چوب در مقایسه با سایر اکسپوز‌ها قیمت بالاتری دارند. همچنین تعداد تایل‌ها نیز در قیمت نهایی پروژه تاثیر دارد. هر چه مساحت محوطه بیشتر باشد برای طراحی آن به بتن بیشتری نیاز دارید. پس، هزینه اجرای پروژه یز بالاتر خواهد بود.
حق‌الزحمه تیم اجرایی
انتخاب روش مناسب برای نصب بتن اکسپوز نیز در هزینه اجرای پروژه نقش کلیدی دارد. این تایل‌ها به دو روش خشک و دوغابی نصب می‌شوند. استفاده از روش حرفه‌ای برای نصب بتن باعث افزایش هزینه اجرای آن می‌شود.
تجهیزات نصب
برای اجرای این بتن پیش ساخته به تجهیزات خاص یا آب‌بندی بتن نیاز نخواهد بود؛ اما برای اجرای آن به روش‌های دوغابی یا خشک به تجهیزاتی نیاز است. در گام اول باید روش مناسبی برای نصب تایل‌ها انتخاب شود. بعد از تعیین نوع و تعداد تجهیزات می‌توان هزینه این مرحله را محاسبه کرد.
سخن پایانی
افزایش جمعیت شهر‌ها و کوچک شدن خانه مشکلات زیادی برای پرورش گل و گیاه به وجود آورده است. همین امر باعث شده که در طراحی مدرن از ابزار‌های مناسبی برای ایجاد فضای سبز در ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها استفاده شود. روف گاردن یکی از تحولات مثبت حوزه معماری داخلی است که شرایط برای پرورش انواع گیاهان در پشت بام یا تراس خانه‌ها را فراهم می‌کند. برای انتخاب نوع مصالح دیوارپوش و کفپوش روف گاردن باید علاوه‌بر اصول ایمنی تحمل وزن سقف و عابق‌بندی، از متریال مقاوم در برابر رطوبت و نور مستقیم خورشید استفاده کنید که برای این هدف، خرید بتن اکسپوز یک پیشنهاد محبوب و منطقی خواهد بود.
منابع: masterclass.com | designkki.com | dwell.com
